مروری بر عملکرد یک ساله «نگین دندان‌پزشکی»

پا به پای نگین نوپا

ظهور نگین
معمولا پشت هر تصمیمی که به مرحله عمل می‌رسد اندیشه‌ای وجود داشته که از مدتی پیش از آن شکل گرفته‌است. دقیقا نمی‌دانم فکر انتشار یک مجله دندان‌پزشکی از چه زمانی به ذهن سیامک شایان امین خطور کرده‌بود اما می‌دانم که اندکی بیش از یک‌سال پیش بود که موضوع انتشار یک نشریه صنفی به نام نگین را با من در میان گذاشت. کمی بعد کار را شروع کردیم و اولین شماره نگین در اسفند ۹۴ در دسترس همکاران قرار گرفت. امروز بر اساس تقویم انتشار یک‌سال از آن روز می‌گذرد و نگین دقیقا دوازده شماره را پشت سر گذاشته‌است. نوشته‌ای که پیش رو دارید مروری اجمالی بر عملکرد این نشریه نوپاست. لازم است یادآور شوم این مطلب صرفا گزارشی خبری در مورد عملکرد نگین و به نوعی بررسی کارنامه یک‌ساله آن است و هرگز در پی ارزیابی کیفی مطالب نیست. قضاوت در این مورد مجالی دیگر می‌طلبد و نیازمند داورانی صاحب‌نظر است.
در ابتدای سخن شاید بد نباشد از باب آشنایی، اشاره مختصری هم به گردانندگان اصلی مجله بکنم. آنچه در خصوص این افراد بیان می‌شود تنها برداشت شخصی نگارنده از هر کدام است. ویژگی‌هایی که برای هر یک برمی‌شمرم، تنها به خصوصیتی از ایشان که در ذهنم برجسته‌تر است اشاره دارد نه نقد دیدگاه‌های‌شان و عملکردی که بر اساس آن ارائه می‌دهند. بدیهی است که هر یک از ما نگاه خاص خود را داشته لزوما افکار و دیدگاه‌های مشترک نداریم.

یاران نگین
سیامک شایان، صاحب امتیاز و مدیر مسئول، را فردی با تجربه در حوزه رسانه می‌دانم که در شاخه‌های مختلف این حوزه فعال بوده‌است. هر لحظه به دنبال یافتن سوژه‌های مختلف است و هر روز در پی گسترش دامنه فعالیت‌هایش. با وجود همکاری بنده و سایرین، به قول معروف بستن مجله با خود اوست. از میان هیات تحریریه ثابت نشریه بار علمی مطالب بر دوش آرش خالقجو، یلدا صادقی، علی مرسلی و مصطفی فاطمی قرار دارد. خالقجو پاتولوژیست است؛ منتقدی همیشگی با صراحت لهجه تمام. کمتر می‌نویسد و مقصودش را در لفافه نمی‌پیچد. صادقی یک پریودونتیست اهل قلم است که موشکافی مسائل اجتماعی دندان‌پزشکی با ته مایه طنز شگرد اوست. مرسلی غیر از تخصصش، اندودونتیکس، به سایر مطالب غیر مستقیم علمی هم علاقمند است و البته طنزپردازی را نیز در دستور کار دارد. فاطمی با تخصص مواد دندانی دستی بر آتش مسائل صنفی دارد و البته سوابقی زیاد در امور رسانه‌ای. از سایر افراد تحریریه باید از رفیع کافیه نام برد که حوزه استحفاظی‌اش فرهنگ و هنر و نیز اخلاق و حقوق است. امیر عزمی هم سابقه طولانی در مسائل صنفی و انجمن‌ها دارد. افشین قناد ضمن ویرایش مطالب، با حفظ سمت در بخش طنز و شعر هم فعالیت می‌کند. تهیه اخبار، گزارش‌ها و عکس‌ها هم بر عهده گروه کارآمدی است که برخلاف افرادی که نام برده شدند، روزنامه‌نگاری شغل‌شان است و آخرین وقایع دندان‌پزشکی را رصد کرده و آماده انتشار می‌کنند، افرادی چون ملیکا بهزادی و اشکان نعمت‌پور.
البته در کنار این افراد که به طور ثابت مشغول کارند عده کثیری از همکاران و متخصصین سایر رشته‌ها نیز به صورت خودجوش یا سفارشی برای مجله مطلب می‌نویسند که می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:
شهاب دانشور، وحید رواقی، علی کاظمیان، سعید میرسعیدی، محمود وطن‌پور

محتوای نگین
اینک پس از این آشنایی مختصر، خوب است مروری داشته‌باشیم بر محتوای یک سال انتشار ماهنامه‌ای که عنوان صنفی خبری بر پیشانی دارد و البته در این مدت سعی داشته تا حد امکان موضوعات مختلف مرتبط با دندان‌پزشکی اعم از مطالب علمی، فرهنگی و اجتماعی را نیز پوشش دهد. در بررسی اولیه مطالب منتشره در این دوازده شماره می‌توان پانزده سرفصل را تشخیص داد. همین بررسی نشان می‌دهد که در هر شماره حداقل برای دوازده عنوان از سرفصل‌های پانزده گانه مطلب وجود دارد. یعنی درواقع نگین هر ماه نسبت به پوشش حداکثر موضوعات مختلف مورد علاقه پایبند بوده‌‌است.
برای اینکه بتوانیم آمار بهتر و نتیجه‌بخش‌تری استخراج کنیم و شما نیز با عناوین کلی مطالب آشنا شوید سرفصل‌های پانزده‌گانه را با توجه به سنخیت‌شان با یکدیگر به چهار گروه کلی دسته بندی کردیم:
گروه اول؛ مطالب صنفی، سیاسی، اقتصادی و مرتبط با انجمن‌ها
گروه دوم؛ مطالب علمی، فناوری و مرتبط با مطب‌داری
گروه سوم؛ مطالب طنز، شعر، تاریخی، معرفی یک چهره یا کتاب و یادداشت‌های داستانی
گروه چهارم، مطالب اجتماعی، خواندنی و متفرقه
آمار کلی در خصوص سهم هر یک از چهار گروه فوق نسبت به کل مطالب به این گونه است که گروه اول که رویکرد اصلی مجله را تشکیل می‌دهد ۴۴% مطالب را به خود اختصاص داده‌است. از این لحاظ می‌توان گفت نگین به رسالت اولیه خود یعنی اطلاع‌رسانی و تحلیل فضای صنفی جامعه دندان‌پزشکی، پایبند بوده‌است. گروه دوم که شامل مطالب علمی است ۱۴% محتوای نشریه را پر کرده‌ و گروه سوم با محتوای فرهنگی و هنری ۲۳% مطالب مجله را شامل می‌شود. در نهایت گروه چهارم که پوشش مطالب جنبی و اجتماعی را بر عهده داشته ۱۹% محتوای نشریه را تشکیل داده‌است. این آمار نشان می‌دهد نگین پس از پیگیری موضوعات صنفی که اساسا به خاطر آن متولد شده، ابتدا به مسائل فرهنگی نظر داشته و پس از آن بیشتر به موضوعات جنبی و خواندنی‌های دندان‌پزشکی توجه کرده و بالاخره پرداختن به مطالب علمی را در اولویت آخر قرار داده‌است.
حال اگر بخواهیم ریزبینی بیشتری به خرج دهیم و موضوعات زیر گروه هر دسته اصلی را نیز با هم مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در گروه اول، مطالب صنفی بیش از نصف کل مطالب این گروه را تشکیل می‌دهد و مطالبی که رنگ و بوی انجمنی، اقتصادی و سیاسی داشته‌اند به ترتیب در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. در گروه دوم اولویت با مباحث خالص علمی و مطالب مرتبط با مطب‌داری بوده و فناوری در رده بعد قرار گرفته‌است. در گروه سوم بیشترین مطلب از آن طنز بوده و کمترین آن را یادداشت‌های داستانی تشکیل داده و سه موضوع دیگر سهم تقریبا یکسانی داشته‌اند. در گروه چهارم نیز مطالب اجتماعی الویت اول را داشته و به دو مبحث دیگر در رده دوم و به صورت نسبتا برابر پرداخته شده‌است.

نگاه نگین
این گزارش قطعا زمانی کامل‌تر و گویاتر خواهد بود که غیر از دسته‌بندی مطالب و ارائه آمار و ارقام مختلف، نگاهی هم به موضوعات خاص مورد بررسی در مجله داشته باشد. روال کار نگین در عمر یک ‌ساله خود چنین بوده که غیر از مطالب خبری و موضوعات متنوعی که پیشتر در گروه‌های دوم تا چهارم از آنها یاد کردیم، در هر شماره یک یا دو موضوع مهم عمدتا صنفی را تحت عنوان پرونده‌ای مستقل مورد موشکافی قرار داده‌است. در هر پرونده موضوع مورد بحث، در قالب مصاحبه با کارشناسان و صاحب‌نظران مختلف و مقالات ارائه شده از سوی ایشان در معرض قضاوت عموم قرار گرفته تا خوانندگان خود به نتیجه دلخواه برسند. موضوع پرونده‌ها غالبا از موضوعات مهم و چالش‌برانگیز صنفی انتخاب شده و سعی بر این بوده موافقین و مخالفین نظرات خود را ابراز نمایند. هرچند مواردی هم وجود داشته‌است که به طور سهوی یا به علت عدم تمایل بعضی همکاران به مشارکت و یا داشتن پیش‌شرط‌هایی برای مصاحبه، نظرات طرفین به طور کامل جمع‌آوری نشده‌است. مهم‌ترین پرونده‌های طرح شده در نگین را می‌توان اینگونه برشمرد :
کارنامه سال ۹۴ شورای آموزش دندان‌پزشکی و تخصصی
تعرفه خدمات دندان‌پزشکی
احیاء طرح تربیت بهداشتکاران
اکو دنتیستری
تاسیس دانشکده خصوصی و افزایش شمار دانشکده‌ها
تاسیس «جامعه دندان‌پزشکی ایران»
مشکلات دندان‌پزشکان جوان
بحران میان‌سالی
روز دندان‌پزشکی
کوریکلوم آموزشی
تبلیغات دندان‌پزشکان و حضور در فضای مجازی
آموزش تکمیلی و بازآموزی‌ها
تدوین کتاب مرجع ملی

آینده نگین
آنچه خواندید گزارشی اجمالی بود از فعالیت نگین در حیات یک ساله خود. همانطور که در ابتدای این نوشتار گفته شد، در این مقاله قصد بررسی کیفی مجله و میزان موفقیت و تاثیرگذاری آن در فضای دندان‌پزشکی کشور را نداریم. معقول آن است مخاطبین و اهل نظر که از دور و نزدیک دستی بر این آتش دارند به قضاوت بنشینند و نقاط قوت و ایضا کم و کاستی‌ها را ارزیابی کنند. اما از این نکته نمی‌توان به سادگی گذشت که انتشار منظم دوازده شماره مجله تخصصی در بازار پر فراز و نشیب نشر آن‌هم از سوی گروهی که بسیاری از ایشان حرفه اصلی‌شان طبابت است نه روزنامه‌نگاری، و این کار را به صورت جنبی و افتخاری انجام می دهند، کاری در خور توجه و ارزشمند است.
اما واقعیت تلخ آن است که به جز عده‌ای قلیل از همکاران که به نوعی درگیر یا علاقمند موضوعات مورد بحث هستند و نظرات‌شان را ابراز می‌دارند، قاطبه دندان‌پزشکان که مخاطبان اصلی مجله به شمار می‌روند مطابق یک سنت دیرینه تمایلی به ارتباط با رسانه‌ها و اظهار نظر ندارند. در کنار عده زیادی از همکاران که اصولا علاقمند به مطالعه مجلات و خبرنامه‌ها نیستند، بسیاری نیز اگرچه نشریات را می‌خوانند اما چه از مندرجات آنها خوششان بیاید و چه آن را نپسندند اصراری بر ابراز عقیده ندارند. اینجاست که در سکوت افکار عمومی امکان ارزیابی نتایج برای گردانندگان دشوار و طی مسیر کمال مشکل می‌شود.
به هر حال امید آن داریم از این پس همکاران ساکت و دلسردمان با انرژی و روحیه کافی، فضای دل‌مرده و خلوت مطبوعاتی را جان تازه‌ای ببخشند و روزی برسد که حلقه دندان‌پزشکی کشور نگین‌های پرشمار و درخشانی داشته باشد.